Jeśli do niedawna Corporate Social Responsibility (CSR) była obszarem swobodnej aktywności przedsiębiorstw, głównie w zakresie zaangażowania społecznego i lokalnych inicjatyw, to ten czas właśnie dość szybko się kończy. Europejski Zielony Ład nie będzie sukcesem, jeśli wszystkim krajom Wspólnoty nie zostaną narzucone jednolite reguły gry, a wraz z nimi regulacje, których nieprzestrzeganie będzie wiązało się z sankcjami obciążającymi zarządy takich przedsiębiorstw. Osiągnięcie celów Porozumienia Paryskiego (redukcja emisji CO₂ o 55% w stosunku do roku 1990 w roku 2030 i osiągnięcie całkowitej neutralności klimatycznej w roku 2050) wymaga zdyscyplinowanych działań, a te lepiej wdrażać metodą kija niż marchewki. Taką rolę pełni sekwencja dyrektyw (SFRD, CSRD, CSDD), które będą sukcesywnie wchodzić w życie w nadciągających raczej miesiącach, niż latach.
Niemiecki ustawodawca uznał, że sprawa jest pilna i niejako wyprzedzając dyrektywę CSDD uchwalił ustawę, która weszła w życie 1 stycznia 2023 roku. Ustawa o obowiązkach przedsiębiorstw w zakresie należytej staranności w łańcuchu dostaw (Lieferkettensorgfaltspflichtengesetz, w skrócie LkSG) nakłada na przedsiębiorstwa, które mają zarząd, główne miejsce prowadzenia działalności, siedzibę zarządu lub siedzibę statutową w Niemczech i zatrudniają więcej niż 3.000 pracowników, także oddziały spółek zagranicznych z siedzibą w Niemczech zatrudniające więcej niż 3.000 pracowników (a od 1 stycznia 2024 roku ustawa ta obejmie przedsiębiorstwa zatrudniające więcej niż 1.000 pracowników) konieczność wykazania przez te przedsiębiorstwa prowadzenia swojej działalności z należytą starannością w obszarach praw człowieka, praw pracowniczych i poszanowania środowiska w ich łańcuchu dostaw. Łańcuch dostaw określa jako „wszystkie kroki w kraju i za granicą, które są niezbędne do wytwarzania produktów i świadczenia usług, począwszy od wydobycia surowców do dostawy do klienta końcowego.” Łańcuch dostaw obejmuje działania przedsiębiorstwa w jego własnym obszarze działalności, działania bezpośredniego podwykonawcy (dostawcy) oraz działania dostawcy pośredniego.
Warto w tym miejscu wspomnieć, że Niemcy to 30% polskiego eksportu. Liczba polsko-niemieckich relacji handlowych typu kontrahent-dostawca (i dostawca pośredni) jest niebagatelna. Tysiące polskich przedsiębiorstw może spodziewać się zapytań, ankiet czy wręcz audytów, które będą egzekwowane z wielką starannością – LkSG przewiduje kary finansowe dla przedsiębiorstw niespełniających nałożonych obowiązków – do 500.000 EURO lub 2% przychodów a także wykluczenie z postępowania w zamówieniach publicznych.
Ustawa definiuje jakie czynności powinna przedsięwziąć spółka objęta obowiązkiem, aby należycie wywiązać się z nowych obowiązków. Katalog tych obowiązków można znaleźć w dyrektywie CSRD. Najwyższy czas aby przestać ignorować zasady Zrównoważonego Rozwoju, a poza wszystkim, oprócz wspomnianego na początku kija jest też marchewka w postaci funduszy unijnych przeznaczonych do realizacji proekologicznych projektów, już w tej perspektywie budżetowej stanowiących 30% wszystkich środków.
Robert Sulich
